Kościół Karmelitów pw. św. Michała Archanioła we Lwowie - zakończenie pierwszego etapu prac badawczych
Kościół Karmelitów pw. św. Michała Archanioła (dawniej pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny) reprezentuje stosunkowo rzadki dla architektury typ kościoła jednonawowego z głębokimi kaplicami bocznymi. Na szczególną uwagę zasługuje bogaty wystrój malarski jego wnętrza.
Kościół i klasztor Karmelitów w obecnym miejscu i postaci powstał w 2. połowie XVII w. Jego powstanie łączone jest w literaturze z muratorem lwowskim pochodzącym z lombardzkiego Bornio, Adamem Larto, zwanym Pokora. W swojej burzliwej historii klasztor był wielokrotnie niszczony, plądrowany i palony. Jego okazałe wnętrze udekorowane jest XVIII-wiecznymi freskami przypisywanymi anonimowemu freskantowi z Włoch. Według jednej z hipotez był to malarz z Bolonii, który miał kształcić o. Benedykta Mazurkiewicza, którego uczniem z kolei miał być Stanisław Stroiński.
Wnętrze kościoła poddawane było wielu przekształceniom artystycznym, które wciąż nie są w pełni rozpoznane pod względem konserwatorskim. W XIX w. prowadzone były zakrojone na szeroką skalę prace restauracyjne. Wzmocniono konstrukcję budowli, a następnie Leonard Zacharski przemalował znaczną część dekoracji freskowej. Odrestaurowano też kartusz z herbem króla Jana III Sobieskiego, znajdujący się na murze klasztornym. W 1938 r. przeprowadzona była kolejna restauracja pod kierunkiem Jerzego Janisza, polegająca na przemalowaniu filarów międzynawowych. W czasach powojennych w klasztorze mieściło się muzeum nauki i techniki, a w części pomieszczeń ulokowane były pracownie konserwatorskie. W latach osiemdziesiątych podjęto próby konserwacji polichromii w kościele, ale wykonano jedynie częściowe odkrywki wcześniejszych dekoracji malarskich. W 1991 r. kościół został przekazany unickiemu zgromadzeniu studytów.
Wieloletnie zaniedbania doprowadziły do złego stanu dekoracji malarskiej świątyni. Aby powstrzymać proces degradacji rozpoczęto kompleksowe interdyscyplinarne badania konserwatorskie, które określą zakres i przyczyny zniszczeń malowideł oraz zinwentaryzują całe wnętrze, przygotowując je do przyszłych prac konserwatorskich.
Działania realizowane w 2024 r. miały na celu dokładne rozpoznanie konserwatorskie elementów wystroju malarskiego kościoła. Wykonano m.in. skaning laserowy wnętrza kościoła, inwentaryzację fotograficzną wystroju wnętrza, pomiar fotogrametryczny malowideł, konserwatorską dokumentację rysunkową. Przeprowadzono badania konserwatorskie (m.in. sondaże, identyfikację pigmentów, spoiw, folii metalowych, składu zapraw, zasoleń, zagrożenia mikrobiologicznego, monitoring klimatyczny, badania termograficzne i analityczne w świetle wzbudzonym promieniowaniem UV). Sporządzona została także ekspertyza historyczno-artystyczna, opisująca stan badań, historię, opis oraz zagadnienia artystyczne wnętrza kościoła.
Przeprowadzone badania pozwoliły określić stan zachowania dekoracji jako katastrofalny i wymagający podjęcia natychmiastowych prac konserwatorskich.
Realizator prac: Artem Renovo Paweł Boliński
